Müziğin ustaca yedirildiği filmleri izlemeyi çok seviyorum. Hiç beklemediğim sahnelerde, hiç beklemediğim ancak çok iyi bildiğim şarkıları duymaksa film keyfime keyif katıyor, üstüne bir de o filmin benim için unutulmazlar listesine eklenmesine sebep oluyor. Tam da Fatih Akın’ın filmografisinde yer alan bazı filmler gibi. Anlamışsınızdır zaten, bugün biraz Almanya’ya ışınlanıp Fatih Akın filmografisindeki bazı müzik kullanımlarına göz atacağız!
Batıkan BAKSI / [email protected]
İyi bir sinema izleyicisi miyim bilmiyorum. Açıkça söylemek gerekirse sinefil değilim, kadrosuna güvendiğim ya da konusunun ilgimi çektiği filmleri açar izlerim; beğenirsem de aynı filmi defalarca kez izlerim. Bu, ister istemez bende biraz film tembelliği yaratsa da çok da şikayetçi değilim. Takdir edersiniz ki filmlerde en önem verdiğim konu da şüphesiz ki müzikleri. Çünkü iyi hazırlanmış ve filme iyi yerleştirilmiş müzikler filmi bambaşka yere taşıyabilir; üzerinden yıllar bile geçse o sahneyi hatırladığınızda kulağınıza o sırada çalan müzik gelir. Mesela ben ne zaman “Propaganda”nın final sahnesini düşünsem aklımda hemen Yavuz Çetin & Erkan Oğur’un ‘Dünya’ parçası belirir. O ne epik bir final sahnesiydi!
Peki acaba, filmler için hazırlanmış özgün tema müziklerini mi yoksa daha önceden bildiğimiz hatta severek dinlediğimiz şarkıları mı sinema perdesinde duymayı daha çok seviyoruz? İkisinin de yeri elbette ayrı ama galiba sevdiğim şarkıların bir sahneyle eşleştirildiğini duyduğumda derin bir “offff” çekiyorum içimden. Çünkü şarkıyı zaten çok seviyorum, bir de üstüne filmin yükseliş noktasında o şarkıyı duyduysam değmeyin keyfime. “Bu durumu en çok kimin filmografisinde yaşıyorsun?” diye sorarsanız da başlıktan anladığınız üzere tabii ki Fatih Akın. Kendisinin filmleri bende çok ayrı bir yer taşıyor, biliyorum ki sizin için de aynı şey geçerli. Almanya ve Türkiye arasında kurduğu o güçlü köprü bir yana dursun, filmlerinde kurduğu o doğal atmosfer ve sahnelerin arkasında çalan şarkılarla beni benden alıyor. Bu yazıda tabii ki tüm filmlerine değinmem mümkün değil ancak 90’lardan 2010’lara kadarki döneme ufak bir bakış atalım diyorum.
“Kısa ve Acısız” ile Fatih Akın’ın zihin dünyasına misafirliğimiz başlamıştı.
Fatih Akın’ın filmlerinde kullandığı çok kültürlülük, uzun metrajlı ilk filmi olan “Kısa ve Acısız”da da kendisini göstermişti. 1998 çıkışlı filmde yine göçmenlik gerçeklerini gözler önüne seren Akın, filmdeki vurucu sahnelerle izleyiciden ve eleştirmenlerden geçer not alırken; filmde kullandığı Türkiye’den şarkılar da akıllara kazınmıştı. Tabii yalnızca Türkçe şarkılardan bahsetmek haksızlık olur ancak ben bu yazıda daha çok yerli şarkılara değinip Fatih Akın filmlerindeki o köprü görevini de anlatmak istiyorum. Akın’ın Sezen Aksu sevgisini hepimiz çok iyi biliyoruz. Neredeyse Türkiye ile alakalı çektiği her filmde bir Sezen Aksu şarkısına rastlıyoruz. Aksu’nun 1988 yılında çıkardığı “Sezen Aksu ’88” albümünde yer alan ‘Kavaklar’ parçası da “Kısa ve Acısız”ın final sahnesinde kendisine yer bulmuştu. Kamera yavaş yavaş duvardaki fotoğraflara yaklaşırken ‘Kavaklar’ın o iç sızlatan melodisiyle karşılaşan seyirci için bunun ne kadar etkileyici olduğunu tahmin edebiliyorum.
Sonu Türkiye’ye bağlanan bir yapım daha: “Im Juli”
Fatih Akın filmografisinde müziklerini dinlemeye doyamadığım bir film de “Im Juli”. Bol bol Almanya kesitine rastladığımız ama önünde sonunda Türkiye’ye de bağlandığımız bir film olması soundtrack’inde Türkçe şarkıların harika şekilde oturmasına sebebiyet vermiş diye düşünüyorum. Ayrıca Fatih Akın öyle bir müzik avcısı ki, Türkiye’den uzakta olmasına rağmen dönemin şarkılarına da yer vermesiyle aslında bir tür trend takipçisi. Bunun en güzel örneği Brooklyn Funk Essentials ve Laço Tayfa’nın 1998 yılında çıkardığı “In the Buzzbag” albümündeki şarkılara filmde yer vermiş olması. Albümdeki en favori parçalarımdan biri olan ‘Keep It Together’ı duyduğumda kulaklarıma inanamamıştım. Tabii aynı albümdeki diğer bir şarkı olan ‘Ska Ka-Bop’u da unutmayalım. “Im Juli”nin finaline baktığımızdaysa yine Akın’ın Sezen Aksu hayranlığına rastlıyor, Aksu’nun 5 sene arayla iki kez seslendirdiği kült şarkısı ‘Değer mi?’nin 1991 çıkışlı “Gülümse” albümündeki versiyonunu dinliyoruz.
Duvara toslatan “Duvara Karşı”, soundtrack’iyle kulaklarımızı şenlendirmişti!
Fatih Akın’ın Türkçe şarkı kullanımı konusunda en aştığı film “Duvara Karşı” desem yalan olmaz bence. Hem konusu gereği, hem de yine Türkiye’ye bağlanmasıyla özel bir köprü kuran ancak gösterime girdiği dönem fırtınalar kopartan filmin soundtrack’i dinlemeye doyamadığım soundtracklerden. Filmde hangi şarkı yok ki? İdil Üner’in Selim Sesler ve orkestrası eşliğinde söylediği ‘Saniye’m’ mi dersiniz, Orientation’ın Ebru Gündeş cover’ı ‘Fırtınalar’ mı yoksa “Ağır Roman” ile özdeşleşen ‘Ağla Sevdam’ mı? Hele ki her dinleyişte Sibel’in Cahit’e kurduğu masanın aynısını kurma isteği uyandıran Sezen Aksu & Cihan Okan şarkısı ‘Yine mi Çiçek?’e diyecek sözümüz yok! Eğer eşe dosta bir masa hazırlıyorsam ve arkada bu şarkı mutlaka çalıyorsa sebebi kesinlikle “Duvara Karşı”dır. Yerli şarkıların dışında kullanılan yabancı şarkılara baktığımızda orada da yıldızlar karması görmemiz mümkün: Depeche Mode – ‘I Feel You’, Sisters of Mercy – ‘The Temple of Love’, Mona Mur – ‘Snake’ ve Zinoba – ‘Life’s What You Make It’ bir çırpıda sayabileceğim şarkılar.
İşte gerçek bir müzikal köprü: Crossing the Bridge: The Sound of Istanbul
Arkadaşlar arasında hep konuşurum: “Crossing the Bridge” gibi bir yerli müzik belgeseli daha yapılamadı! Bu, bir yandan benim için üzücü olsa da, bazen de herhangi bir yapımın “Crossing the Bridge”in yerini doldurmasından korkuyorum. Çünkü İstanbul’un müziğini bir Alman’ın gözünden anlatma fikri ve bunun gerçekten iyi kotarılması beni çok heyecanlandırmıştı, belgeseli ilk izlediğimde. Filmin çekim açıları bir yana, İstanbul’u filtrelemeden olduğu gibi iyisiyle kötüsüyle aktardığı için şehrin içinde geziniyormuşsunuz gibi de hissettiriyor. Müzisyen kadrosuna baktığımızda ise BaBa Zula, Duman, Replikas, Sertab Erener, Orhan Gencebay, Müzeyyen Senar, Aynur Doğan, Ceza gibi isimler film için hazırlanmış özel versiyonlu şarkılarıyla baş döndürüyor.
Fatih Akın’ın filmografisindeki şarkıları sıralamaya kalkışsak bu yazı, uzun bir diziye dönüşebilir o yüzden ben aşağıya ufak bir liste yapıyorum. Diğer filmlerde de sevdiğim, aklımda kalan yerli-yabancı şarkıları film isimleriyle birlikte bırakıyorum.
- Scritti Politti / Here Come July (Im Juli)
- Dover / The Weak Hour of the Rooster (Im Juli)
- bandaloop / Travel (Im Juli)
- Polvorosa / Not Here (Duvara Karşı)
- The Birthday Party / Ho Ho (Duvara Karşı)
- Siya Siyabend / Hayyyam (Crossing the Bridge)
- Brenna McCrimmon – Selim Sesler / Penceresi Yola Karşı (Crossing the Bridge)
- Locomondo / Frangosyriani (Soul Kitchen)
- Pavlos Sidiropoulos / To Blues Tou Paliokaravou (Soul Kitchen)
- Quincy Jones / Hikky Burr (Soul Kitchen)