90’lar hiç şüphesiz birçok kişide kredisi sonsuz bir dönem. Hem kendi zamanına hem de geleceğe ilham oldu. 2000’lerin ortalarında revaçta olan 70’ler ve 80’ler partileri yerini üzerinden 30 yıl geçen 90’lara bırakmaya başladı. (Evet, 1990’dan bu yana 32 yıl geçmiş!) Nitekim o yıllar, günümüzde yalnızca retro partileriyle değil 90’lar cover’larıyla da fazlasıyla yer alıyor. Ben de o dönem peşinde kitleleri sürükleyen 90’lar şarkılarının 8’ini seçiyor ve anlatmaya başlıyorum!
Batıkan BAKSI / [email protected]
Dünya genelindeki müzik üretimlerine baktığımızda, geçmiş dönemlerden beslenmenin hiç olmadığı kadar fazlalaştığına şahit oluyoruz. Bu, “köklere dönüş” olarak adlandırılsa da aslında müziğin geleceği için de biraz riskli bir konu. Sürekli geçmişten öykünerek yapılan müzikler, geleceğin müziğini de etkileyeceği için müzik çevreleri tarafından daha pesimist bir tutumla takip ediliyor. Bağımsız müzik yapanlarda bu durum daha farklı olsa da, geniş kitlelere şarkılarını duyurabilmek için ister istemez piyasa koşullarına göre de hareket etmek gerekebiliyor.
Dijitalleşmenin açtığı yol her ne kadar özgürlük yaratsa da çok fazla üretimin yapıldığı ve niceliğin bazen niteliğin önüne geçtiği bir dönem yaşıyoruz. İşte böyle zamanlarda hepimiz cover şarkılara sığınıyoruz, bunu belki geçmişe özlem ya da güvenli liman olarak görüyoruz. Önden söyleyeyim, güzel yapılmış, özgün cover’ların hastasıyım. Ayrıca cover yapmanın da kolaya kaçmak olmadığını da çok iyi biliyorum. Zira çok sevilen, çıktığı dönem fırtınalar koparmış bir şarkının yepyeni bir düzenlemesini yapmak ayrı bir müzisyenlik yeteneği gerektirir. Hele bu bir tribute albümse, sorumluluk çok daha büyüktür. Bazı gruplar ya da sanatçılar cover’ı müzik yolculuklarındaki ilk çıkış parçası olarak tercih ederken, bazıları da “ustalık eseri” olarak bir cover yapmayı seçebilir. Ben bugün her şeyiyle çok keyif aldığım bir dönemin şarkılarına ve bana göre en az orijinalleri kadar iyi olan, ustaca yapılmış cover’larına değiniyorum. Benimle beraber dönemler arasında gidip gelmeye hazırsanız, başlayalım!
Hayko Cepkin / ‘Bırak Seveyim Rahat Edeyim’ / “Ve Nazan Öncel Şarkıları” (2018)
Hayko Cepkin, kendi solo çalışmalarına başlamadan önce bile yaptığı aranjelerle ve daha sonra kariyerine kendi adıyla devam ettiği günümüzdeki cover çalışmalarıyla kendini kanıtlamış bir sanatçı. İçinde yer aldığı her projedeki cover şarkılar aslında her birimizin çok yakından bildiği şarkılar olsa da Cepkin, şarkıları öyle ustaca düzenliyor ki o şarkı bambaşka bir hâl alıyor ve zamanın ruhunu yakalayıveriyor. 2018 yılında çıkan “Ve Nazan Öncel Şarkıları” albümünde yer alan ve 14 ismin seslendirdiği şarkılardan biri olan ‘Bırak Seveyim Rahat Edeyim’ de bunlardan biri. Nazan Öncel’in 90’lardaki en hit şarkılarının yer aldığı 1996 çıkışlı “Sokak Kızı” albümünün 6. şarkısının Hayko Cepkin yorumu “şöyle canlı bir dinleseydik iyiydi” dediğim cover performanslarından biri!
Ekin Beril / ‘Bırak Kadının Olayım’ / “Melek” (2018)
Ekin Beril, hayatımıza 2010’larla birlikte öyle bir girdi ki yaptığı müziğin türünü bir yere oturtmak konusunda hâlâ güçlük çekiyorum. Elektronikle alternatifin sentezini başarılı bir şekilde yapan Ekin Beril, bağımsız müzisyenlerden beni en çok etkileyen isimlerden biri. Yazıma konu olan cover çalışması ise aslında 2017’de YouTube’ta karşıma çıkan bir performansına dayanıyor. Bir ev stüdyosu ortamında klavyeler, pad’ler ve en önemlisi Rhodes klavyeyle yaptığı ‘Bırak Kadının Olayım’ cover’ını dinlediğim ilk günden beri çok seviyorum. Daha sonra 2018 yılında çıkardığı ‘Melek’ adlı teklisinde de yer verdiği Şebnem Ferah klasiği ‘Bırak Kadının Olayım’ yine 1996 çıkışlı ilk albümü “Kadın”ın da bugün bile en çok dinlenen şarkılarından biri. Ekin Beril’in yaptığı düzenlemeyle kendisine çok farklı bir boyutta yer bulan şarkı, daha uzun yıllar aramızda olacak gibi gözüküyor.
BaBa ZuLa & Deniz Tekin / ‘Kaçın Kurası’ / “Bridgestone Studio: Sezen Aksu Şarkıları” (2021)
Bridgestone Türkiye, geçtiğimiz yıl çok özel bir projeye imza attı. “Bridgestone Studio: Sezen Aksu Şarkıları” adını verdikleri seriyle Türk popunun kraliçesi Sezen Aksu’nun şarkılarını farklı türlerden farklı isimlere yeniden düzenleterek bir saygı duruşunda bulundu. Listede kimler yoktu ki? Harun Tekin, Ayhan Sicimoğlu, Sattas, Evrencan Gündüz ve diğerleri! Her biri ayrı bir tada sahip performanslardan benim favorimse ayrı bir gönül bağımın olduğu BaBa ZuLa yorumu oldu. Yeni nesil bağımsız müzisyenlerden Deniz Tekin ile yaptıkları işbirliğiyle Sezen Aksu’nun 1996 çıkışlı “Düş Bahçeleri” albümünde yer alan ve bu zamana kadar sayısız cover’ı yapılan ‘Kaçın Kurası’ şarkısı, BaBa ZuLa’nın saykodelik müzik anlayışından nasibini alan bir çalışma. Moğollar’dan tanıdığımız Serhat Ersöz’ün de klavyeleriyle yer aldığı şarkı, yukarıda bahsettiğim projenin de en iddialı performanslarından biri bana göre.
Levent Yüksel / ‘Ayrılmam’ / “Kadın Şarkıları” (2017)
Levent Yüksel, müziğimiz için zamanı hiç geçmeyen sanatçılarımızdan bence. 90’ların başından beri kulaklarımızda çalan şarkıları hiç eskimiyor ve Yüksel, döneme de çok güzel ayak uyduruyor. Tarzından ödün vermeden üretmeye devam ediyor. Bu yazıya konu olan şarkı ise 5 yıl önce diskografisine eklediği çok özel bir projeye ait. Türkiye’de yaptığı şarkılarla dönemine damga vurmuş çok önemli kadın sanatçıların şarkılarına yeni bir dokunuş getirdiği “Kadın Şarkıları” adlı albümüyle Levent Yüksel, birçok yıldız ismin şarkılarını yeniden yorumlamıştı. Albümün başlangıç şarkısı da Aşkın Nur Yengi’den duymaya alışık olduğumuz 1990 çıkışlı “Sevgiliye” albümünde yer alan ‘Ayrılmam’ ile başlıyordu. Ben bu şarkının canlı performansını ilk duyduğum anda büyülenmiştim. Orkestranın uyumu, Levent Yüksel’in vokali şarkıya apayrı bir hava katmıştı. Ayrıca 90’ların en meşhur şarkılarından birinin yine 90’ların en meşhur isimlerinden biri tarafından seslendirilmesi zamanın ruhu açısından çok önemli bir konu.
Karapaks & Şebnem Ferah / ‘İki Yol’ / “Akustik 1992-2009” (2010)
Merak etmeyin bu kısma “90’ların rock müziği de başkaydı!” klişesiyle başlamayacağım ama 90’ların rock müzik ortamına çok imrendiğimi de söylemeden edemeyeceğim tabii. Durmaksızın üretimin olduğu, bugün yıldız olarak andığımız birçok ismin piyasadaki ilk adımlarını attığı o büyülü döneme ışınlanma şansımız olsa mutlaka ilk bilet alacaklardan birisi ben olurdum. Neyse, uzatmadan dönemin en iyi rock şarkılarından birine değinmenin tam zamanı bence! “Kadıköy Sound deyince aklınıza ilk kim gelir” diye sorsam çoğu kişiden Mavi Sakal cevabını alacağımı biliyorum. Haksız da değilsiniz ama konumuz malum cover’lar. Bundan dolayı da bugünkü yazımda o dönemin en sevilen şarkılarından birinin cover’ına göz atalım diyorum. Karapaks’ın 2010 yılında çıkardığı “Akustik 1992-2009” albümünde hepimizin çok tanıdığı bir şarkı vardı: ‘İki Yol’. Üstelik şarkı Şebnem Ferah ile birlikte seslendirilmiş, dönemin rock müzik dinleyicilerini heyecana boğmuştu. Bu yüzden listeme eklemeden geçemedim, o zaman hep birlikte Karapaks ve Şebnem Ferah’a kulak verelim.
Emrah Karaca & Kurtalan Ekspres / ‘Islak Islak’ / “Göğe Selam 2” (2014)
Son yılların yapılan en iyi 90’lar cover projelerinden birisi Göğe Selam serisiydi bence. Ustalara selam yollamak, yeni nesile bu müziğin babalarını yeniden tanıtmak ve alanında uzman isimleri de bir araya toplamak için harika bir fırsat olan albüm serisinin ikincisinde daha geniş bir isim skalası da vardı. Ancak “Göğe Selam 2”de öyle bir şarkı vardı ki hem Emrah Karaca hem de biz Cem Karaca sevenler açısından oldukça anlamlıydı. Bugün, Moğollar konserlerinde canlı canlı dinlediğimiz ve 1992 yılında Cem Karaca’nın çıkardığı “Nerde Kalmıştık?” albümünün en iddialı şarkılarından biri olan ‘Islak Islak’ yıllar sonra kendisinin oğlu tarafından seslendirilmişti. Kurtalan Ekspres’in sound olarak daha 70’ler havası da kattığı çalışma bence bu listeye girmese olmazdı.
Gaye Su Akyol / ‘Hemşerim Memleket Nire’ / “İstikrarlı Hayal Hakikattir” (2018)
Bu zamana kadarki yazılarımdan anladığınız kadarıyla saykodelik müziği pek seviyorum. Neyse ki geçmişte olduğu gibi günümüzde de çok kaliteli örnekleri çıkmaya devam ediyor. Uzun zamandır yazılarımda Gaye Su Akyol’a değinmediğimi de anımsadım, konu da müsait olunca listeye kendisini ekleyeyim dedim. 2018 yılında çıkardığı “İstikrarlı Hayal Hakikattir” albümünde yer alan bir şarkı her ne kadar 90’lardan gelse de, bu albümde adeta 70’lere gidip geri dönmüş gibiydi. Hangi şarkıdan bahsettiğimi albümü birkaç kez dinleyenler hemen tahmin etmiştir. Barış Manço’nun 1992 yılında çıkardığı ve tarzını biraz pop’a kaydırdığı albümü “Mega Manço”nun dillere pelesenk olan şarkılarından biri ‘Hemşerim Memleket Nire’, Gaye Su Akyol’un dokunuşuyla saykodelik tınıları iliğimize kadar hissettiren bir cover. Şarkıda en sevdiğim kısımların ise klavye melodileri olduğunu söylemeden geçmeyeyim, sizi şarkıyla baş başa bırakayım.
Teoman / ‘Hatıralar’ / “Mirkelam Şarkıları” (2017)
90’lar şarkıları arasında bazıları var ki, o rengarenk dönemin içinde sakinliğiyle öne çıkmayı başarıyor. Tıpkı adı gibi dinlerken hatıraları da gözümüzün önünden geçiren, 90’ların tam ortasında kendisini müzik dünyamızla buluşturan ‘Hatıralar’, Mirkelam adı geçtiğinde hemen ardından mutlaka söylenen şarkılardan biri. Mirkelam’ın 1995 yılında çıkardığı ilk albümü “Mirkelam”da yer alan şarkı, 2017 yılında kendisi adına yapılan tribute albüm “Mirkelam Şarkıları”nda Teoman’ın sesiyle karşımıza çıkmıştı. Teoman’ın kendi tarzıyla hayat verdiği şarkı, tıpkı orijinalindeki gibi çok yoğun bir günün sonunda içilen bir kahvenin verdiği rahatlama hissini dibine kadar yaşatıyor. Hatıralarınızı bir gözden geçirmek istiyorsanız bu cover tam da size göre!
BONUS: Kit Sebastian / ‘Şinanay’ / “Lagniappe Session” (2022)
En başta 90’lar cover’ları dedim ama tüm içtenliğimle söylüyorum ki “1 yılın lafı olmaz” diye düşünerek bu yorumu mutlaka sizinle paylaşmam gerekiyordu! Geçtiğimiz günlerde Kit Sebastian’ın çıkardığı bir tekli, aklımı başımdan aldı. Cover’ı dinlediğim andan beri Spotify’daki “Tekrar Tekrar” listeme de haliyle giriverdi. Sezen Aksu’nun 1989 yılının Temmuz ayında çıkardığı “Sezen Aksu Söylüyor” albümünde yer alan ve Türkçe Pop’a damga vuran Melih Cevdet Anday şiirinden bestelenen ‘Şinanay’ bugüne kadar sayısız cover ile karşımıza çıksa da Kit Sebastian’ın yaptığı surf esintili retro versiyon bu zamana kadar dinlediklerimin en iyisi! Bu yüzden bonus olarak bu cover’ı da buraya bırakıp yazıyı sonlandırıyorum.
Cover mevzusu sizin de bildiğiniz gibi ucu bucağı olmayan çok geniş bir alan. Bir sınıra tabi olmasam bu yazıyı daha da uzatırdım ancak belki ilerleyen günlerde bunu bir seriye çevirip, farklı cover şarkılara da değinirim kim bilir?
Bir sonraki yazıda görüşürüz!