Korona virüs salgını nedeniyle etkinlikler iptal edildi, müzik sektörü büyük bir yara aldı. Peki, turizm sektörü için esnetilmeye başlanan yasaklar müzik sektörünü de etkiler mi? Müzik emekçilerine sorduk.
Sebla KOÇAN/ [email protected]
Tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi nedeniyle pek çok etkinlik iptal oldu. Dünyaca ünlü Glastonbury, SXSW gibi büyük festivaller 2021’e ertelendi. Son olarak İstanbul Caz Festivali de “sene içinde ileri bir tarihe” ertelendi. Bu süreçte sanatçılar kadar müzik emekçileri de zor günler geçiriyor. Herkesin aklında tek bir soru var:
Bu süreç ne zaman sona erecek?
Ünlü İngiliz müzik mecrası NME’de yayınlanan bir makale, sağlık uzmanlarının en iyi ihtimalle konser ve festivallerin 2021 sonbaharında yapılabileceğini ön gördüğünü söylüyor.
Peki Türkiye’de durum ne olacak? Konser organizatörleri ve sanatçılara sorduk: Türkiye’de 2021 sonbaharına kadar konser yapılmazsa ne olur? Uzun vadede bu durum Türkiye’de müzik endüstrisini nasıl etkileyecek? İşte yanıtları…
“2021 başında belki bazı mekanlar kapılarını yeniden açabilir”
ENGİN AKINCI
Zoom Music & Management kurucusu
“Maalesef yaşadıklarımızın etkilerini ilk hisseden ve en zor durumda kalan sektör olarak yine canlı müzik ve eğlence sektörünü gösterebiliriz. Bir çok farklı senaryoya göre eğer virüs mutasyona uğrayıp başka bir formasyona evrilirse ikinci veya üçüncü dalga diye adlandırılan daha gecikmeli bulaşmaların hayatımızı daha da zorlaştırabileceği çok rahatsız edici bir öngörü olarak artık hayatımızda. Ben yaz ve sonbahar aylarını yine sosyal mesafeye dikkat ederek, izole durumda geçirebilirsek 2021yılı başından itibaren belki bazı etkinliklerin, mekanların kapılarını yeniden açabileceğini düşünüyorum. Ancak 2020 yılı için normale dönme konusunda ümitlerim giderek azalıyor.”
“Canlı yayın konserleri kurtarıcı olmayacak”
CAN KAZAZ
Sanatçı
“2021 sonbaharı değil, 2021 sonuna kadar demek lazım. 2021’e kadar demek çok iyimser olur. Gelirlerini ve güvencelerini konserler ve festivallerden sağlayan tüm sektör emekçileri zor durumda kalacak, hatta kaldı bile. Birçok kurum ve mekan iflas eşiğine gelebilir. İletişimi o kadar zayıf ya da kötü bir sektör ki müzik sektörü, bu kriz sürerken tutunabilmemizi sağlayacak kararları da alamıyor kimse. Canlı yayın veya dijital konserlerin kurtarıcı olabileceğini pek zannetmiyorum. Çok daha zor zamanlar bekliyor bizi önümüzdeki iki yıl.”
“Mekanlar sosyal mesafe kuralını uygulayabilir”
VOLKAN BOZACI
Ces Productions kurucusu
“1,5 yıl konser olmaması demek müzik endüstrisinin çökmesi, iflas etmesi demek. Bu sektörde çok insan çalışıyor. Bu hepsinin işsiz kalması demek. Ben 1,5 sene süreceğini düşünmüyorum. Bence konserler daha erken başlayacak. Festivallerin bir çoğu line-up’larını bir sonraki seneye erteledi. Yani bu yaz festival olmayacak. Ama mekanlar bu konuda bir tık daha avantajlı, sosyal mesafe kuralını uygulayabilir mekanlar. Kültür Bakanlığı’na gittik. Endüstrileşme konusunda çalışmalara başladık. Şartlar Türkiye özelinde çok daha ağır.”
“İnsanların travmadan çıkmaları da zaman alacaktır”
HAYKO CEPKİN
Sanatçı
“Bizlerin de düşüncesi bu yönde. Sonuçta hastalık bitti dendiği gün insanların kendi normallerine dönmeleri, üzerlerinde yer etmiş olan travmatik durumu aşmaları zaman alacaktır. Bizim gibi sıcak kanlı coğrafyalarda bu etki biraz daha kısa sürebilir. İlk sarılma ilk tokalaşma ilk ciddi selamlaşma ritüelinden sonra hızla normale dönmemiz daha mümkün, çünkü biz buna alışığız. Ama daha soğuk selamlaşan uzaktan birbirine ‘haaaay’ diyen tokalaşmayan sarılmayan öpüşmeyen coğrafyalar iyice teması kesebilir. Toplumsal tavır değişimlerine hazırlıklı olmalıyız.”
“Kimse online bir konseri sabredip saatlerce izleyemez”
BERKANT ACİL
Koşanadam Organizasyon kurucusu
“Konser pazarı daralacak. Çok kişinin katıldığı konser organizasyonları revaçta olmayacak. Daha butik, az kişinin olduğu, geniş alanda yapılan, çadırlı organizasyonlar olacak. İzdiham olmayacak. Küçük mekanlar içeriye daha fazla seyirci alamayacak. Dijital ortamda henüz konseri gelire dönüştürecek bir formül yok. Seyirci ücretsiz konsere çok alıştırıldı. Hiçbir seyirci online bir konseri 1 saat sabredip de izleyemez, bunu iddia ediyorum. Bunun yerine dijital ortamda seyirci ve sanatçının interaktif sohbet edebildiği konseptler daha da büyüyecek. Bir çok iş alanında olduğu gibi organizasyon sektörü de pandemiye hazırlıksız yakalandığı için ancak varsayımlarla konuşabiliyoruz. Ama fikir üretmeye devam ediyoruz. Sanatçı ve dinleyicileri ne gibi tedbir ve yöntemlerle buluşturabileceğimiz konusunda çalışmalarımıza devam ediyoruz.
“Üretmeye engel bir durum yok, her şeyin bir vakti var”
FUAT ERGİN
Sanatçı
“Elbette müzik sektörünü çok fazla etkileyecek bu durum. Uzun süre, ki bu süre ne kadar kestirmek şu an herkes için çok zor; kalabalıklar içinde konserler düzenlenemeyecek belli ki. Bizim kudretimizde olan bir konu değil. Sahneden uzak kalıp o enerji olmadan depresyona girenler düşünsün. Ben sanayi çarkları arasında ezilen biri değilim. Rap yapmaya devam edeceğiz, üreteceğiz, buna engel bir durum yok. Her şeyin bir vakti var; bekleyip göreceğiz. “
ÇÖZÜM NE OLABİLİR?
Turizm Bakanlığı, mayıs ayı sonunda iç turizmi başlatmayı hedeflediklerini açıkladı. Bakanlık tatilcileri ağırlamak isteyen tesislerde şezlong sayılarının azaltılmasını, açık büfelerin açılmamasını şart koşuyor. Konaklama tesisleriyle kapsamlı bir kurallar bütünü hakkında konuşulan bakanlık, sertifika alan tesisleri vatandaşlara duyuracak. AVM’lerin de 11 Mayıs’tan itibaren kademeli olarak açılacağı, haziran ayı başında ise tamamen açılacağı açıklaması gündeme geldi.
Benzer bir uygulama konser ve festival mekanları için de yapılabilir mi?
Bu sorunun yanıtına İsveç olumlu bakıyor.
İsveç, geçtiğimiz günlerde Malmö kentinde bulunan Plan B adlı mekandaki konserleriyle gündeme geldi. Normalde 350 kişilik kapasitesi olan mekana 40 kişi alındı. Sosyal mesafe gözetildi, masalara servis yapılmadı. Şu an Avrupa’da konserler bir tek İsveç’te yapılıyor. İsveç’teki kısıtlamalara göre 50’den fazla insanın bir araya gelmesi yasak. Bu kurallar uygulandığında bar ve restoranlar açık kalabiliyor.
Forbes’ta yer alan bir habere göre; geçtiğimiz günlerde Danimarka’da da ilginç bir konser verildi. Ülkenin ikinci büyük kenti olan Aarhus’ta Mads Langer’ın verdiği konserde dinleyiciler, tıpkı açık hava sinemaları gibi konseri otomobillerinin içinden takip etti. Sesin FM radyo aracılığıyla iletildiği konsere katılan izleyiciler, Zoom vasıtasıyla sanatçıyla iletişim de kurabildi.
Otomobillerin içinde kalarak verilen konser serisinin bir diğeri de geçtiğimiz günlerde Almanya’nın Köln şehrinde gerçekleşti. Alman topluluk Brings’in verdiği konserin geliri Köln Üniversitesi Hastanesi’ne bağışlandı.
Uzun vadede müzik sektörünün toparlanmasını sağlayabilmek adına Almanya da çeşitli adımlar attı. Music Business Worldwide’ın haberine göre Alman müzik hakları örgütü GEMA, Alman müzik birliği BMVI gibi büyük organizasyonların da dahil olduğu bir topluluk, çöküşten kaçmak için hükümetten 630 milyon dolar (yaklaşık 4 milyar 450 bin TL) talep etti. Dernekler ortak bir açıklama yaparak “Müzik endüstrisi toplumun iç uyumu için şarttır ve normale dönerken önemli bir katkı sağlayacaktır” dedi.
Türkiye’de ise normalleşme sürecinin kademeli olarak başlayacağını söylemek mümkün. Hürriyet’in haberine göre sinema, tiyatro ve açık hava konserlerinin temmuzda başlaması hedefleniyor. Toplu etkinliklere sayı kısıtlaması ile izin verilmesi de planlar arasında. Konserlerde de birer koltuk boşluk bırakılacak, maske ile izlenebilecek.
Öte yandan, müzik ve sahne emekçilerinin listesinin merkezi ve yerel yönetimlere ulaştırılabilmesi için bir platform kuruldu. Bu platforma ulaşmak isterseniz https://muzisyenbasvuru.boranper.com adresinde yer alan formu doldurabilirsiniz.
İKSV PANDEMİ DÖNEMİ KÜLTÜR POLİTİKALARINI AÇIKLADI
İKSV 27 Nisan’da pek çok çalışmada kültürel hayata katılım ile iyi hissetme hali arasında güçlü bir bağ olduğunu öngören bir çalışma yayınladı.
İKSV’nin yayınladığı çalışmada özetle şu öneriler ön plana çıkıyor:
- Kurumların yanında, bağımsız kültür çalışanlarına yönelik teşvik paketleri olmalı
- Acil durum fonları oluşturulmalı
- Kültür sanat faaliyetlerinin dijital mecralarda sürmesi için bağımsız sanatçılarla işbirlikleri gelişmeli
- Belediyeler, sosyal mesafe dönemi sona erdiğinde canlı müzik alanlarına iletişim desteği vermeli
- Bireysel bağışçılar, genç sanatçılara destek vermeli
- Vakıf gibi kuruluşlar sağlık ve eğitim gibi öncelikli alanların yanına kültür ve sanatı da eklemeli
Türkiye’deki konser mekanları halen kapalı. Canlı müzik mekanları için de açık hava konserlerine benzer şekilde yeni düzenlemeler açıklanır ve uygulamaya geçilirse, belki de müziğin sesini yeniden duyabileceğimiz günler sandığımızdan daha da yakında olacak. Bekleyip, göreceğiz.
Not: Bu haber, ilerleyen günlerdeki gelişmelerle birlikte güncellenmeye devam edecektir. Konu ile ilgili görüş vermek isterseniz, [email protected] adresinden bize ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar
NME, NME, İKSV, Hürriyet, Sözcü, Forbes, Music Business Worldwide, Hürriyet, Euronews
