Mektepliler bir köşede dursun. Bugün temel müzik eğitimi bile görmemelerine, nota okumayı ya da yazmayı bilmiyor olmalarına rağmen müzik tarihini derinden etkilemiş efsane müzisyenlerden bahsediyoruz.
Baştan söyleyelim: Eğer Elvis nota okumayı bilseydi de onu Elvis yapan şey bu olmayacaktı. Ancak bu yazının amacı müzik eğitiminin gereksiz olduğu gibi bir imada bulunmak ya da eğitim almadan müzik yapmayı önermek değil tabii ki. Tam tersine, özellikle beste ve enstrüman hakimiyeti yönleriyle müzik tarihine geçmiş efsane isimlerin bunu hiçbir eğitim almadan yapmış olmalarına hep birlikte şaşırıp onları bir kez daha takdir etmek.
John Lennon
“John’la tanıştığımda gitarında dört tane tel vardı. Demek istediğim John gitarın altı teli olması gerektiğini bile bilmiyordu.” George Harrison ikisi de henüz ergenlik dönemlerindeyken Lennon’la ilk tanışmasını bu sözlerle anlatıyordu. Ve evet, diğer tüm The Beatles üyeleri gibi Lennon da herhangi bir müzik eğitimi almadan ve oldukça genç yaşta kariyerine başlamıştı. Annesiyle gittiği sinema filminde gördüğü Elvis Presley’den ve perdede göründüğü an aldığı reaksiyondan büyülenen John Lennon aniden müzikle hiçbir ilgisi yokken rock yıldızı olmaya karar vermişti. Annesi ona banjoyla Liverpool’a özgü geleneksel ezgileri çalmayı öğretmişti ve bu yüzden başta yalnızca dört tel üzerinden akor basmayı biliyordu. Şimdi dönüp bakınca o çocuğu popüler müzik tarihinin gördüğü en büyük bestecilerden birine dönüşmüş halde görmek tek kelimeyle inanılmaz.
Jimi Hendrix
Elektro gitarı bir imaj olarak düşündüğümüzde bile gözümüzde onu Jimi Hendrix taşıyor. Bir gitar ikonu olarak Hendrix’in herhangi bir müzik eğitimi görmediği çoğunlukla bilinen bir bilgi. Ancak yıllar boyunca ortaya çıkardığı performanslara bakınca bu konu üzerine düşünmemek elde değil. Müzikle ilgilenen herkesin aklından Hendrix’in eğitim almış olması halinde bugün bildiğimiz tarzını ve gitar çalma stilini hiçbir zaman uygulamayacağı gerçeği geçmiştir. Çünkü kimin aklına gitarı “başarılı” bir şekilde çalmaktansa Jimi Hendrix gibi çalmak gelir ki? Müthiş bir ses algılama kabiliyeti ve ritim iç güdüsüyle kısacık süren kariyerinde asla tekrarlanamaz, taklit edilemez ve geri getirilemez performanslar kaydederek popüler müzik algısını değiştirmiş dev bir efsane.
Aretha Franklin
Soul’un Kraliçesi, tüm zamanların en iyi vokallerinden biri, hatta Rolling Stone’a göre en iyisi… Tüm popüler müzik tarihinin duyduğu en eşsiz yorumcularından Aretha Franklin nota okuyamıyor ya da yazamıyordu. Herhangi bir müzik okuluna gitmemiş olsa da tüm çocukluğunu kilisede gospel söyleyerek geçirmiş olan Franklin’e bu açıdan bakınca ne kadar eğitimsiz diyebiliriz ki gerçi? Üne kavuşmasının öncesinde olduğu gibi kariyeri boyunca da kulaktan söylemeye devam eden efsane günümüzün birçok yıldızını etkilemiş ve R&B vokalin standartlarını kendi başına çizmişti.
Stevie Wonder
Doğduğundan kısa bir süre sonra görme yetisini kaybeden Stevie Wonder neredeyse tüm çocukluğunu radyo dinleyerek geçirmiş ve kendisine bebek denilebilecek yaştan itibaren davul, mızıka ve piyano çalmayı öğretmişti. 10 yaşındayken üç enstrüman çalmayı öğrenen bu dev yetenek 11 yaşında Motown plak şirketine imzayı atmıştı bile. İlk albümünü 12 yaşında çıkaran yaşayan efsane kendi kendini eğitebilmiş müzisyenlere en büyük örneklerden biri.
Elton John
Eğitim almayı kendi isteğiyle reddeden ve kendi kabiliyetini körelteceğini düşünen birisine geldi sıra. Sir Elton John, çocukluğundan beri piyanoya hakim olduğunu ve alacağı herhangi bir eğitimin onun doğaçlama ve doğru tonu bulabilme yeteneğini körelteceğini düşünüyormuş. Altın çocuk olarak adlandırılabilecek bir yetenek ve bu yeteneğin sonucunda kazanılmış özgüvenle başlayan efsane bir kariyere sahip olan John için katı kurallara bağlı bir eğitimden daha önemli olan şey bitmek bilmeyen bir araştırma arzusu.
B.B. King
“Blues’un Babası” olarak adlandırılmak için hangi okula müracaat edebiliriz bilmiyoruz. B.B. King olmanın da herhangi bir dersi yoktur herhalde. Buna rağmen Elton’ın aksine B.B. King her zaman müzik teorisi üzerine eğitim almanın ve nota okuyabilmenin hayalini kuruyormuş. Ancak yine Elton’ın aksine böyle bir eğitim alabilme imkanına hiçbir zaman sahip olamayan efsane gitarist çareyi tıpkı Stevie Wonder’ın yaptığı gibi bulabildiği her plağı ve radyoyu dinleyerek kendini eğitmiş.
Elvis Presley
Müzik tarihinin gördüğü gelmiş geçmiş en büyük yıldız Elvis de hiçbir müzik eğitimi almamış ancak müzik içinde büyümüş bir diğer efsane isim. Bireysel yeteneklerinin dışında birçok özelliğiyle büyük anlam ifade eden Rock and Roll’un kralı için bu hiçbir zaman sorun olmamış yine de. İlk kez duyduğu bir şarkıyı bir kerede çalıp söyleyebilecek kadar ses algısı açık olan alaylı bir müzisyen olmanın yanı sıra büyük bir kültürün temsili olarak sahnelerde parlamıştı. Amerika Birleşik Devletleri için bir kültür elçisi haline gelen “Kral” tüm dünyaya pop yıldızının ne demek olduğunu ilk kez göstermişti.